Bridgit, T KSugina, PKAU2020-12-282020-12-282020174902https://krishikosh.egranth.ac.in/handle/1/5810157489MScFoliar nutrition of cowpea [Vigna unguiculata (L.)] under different management systems An investigation entitled “Foliar nutrition of cowpea [Vigna unguiculata (L.)] under different management systems” was carried out at College of Agriculture, Padannakkad and Regional Agricultural Research Station (RARS), Pilicode, during 2018 - 20 with an objective to evaluate the effect of foliar nutrition under organic and integrated nutrient management practices in cowpea. The field experiment was carried out in randomized block design with 12 treatments and 3 replications. The 12 treatments include the factorial combination of two management system and six foliar nutrition. Management system includes KAU adhoc organic POP recommendations (2017) (S1) and KAU POP recommendations (2016) (S2). Six foliar nutrition, viz. ‘sampoorna- KAU multi nutrient mix’ (F1), micro nutrient solution (F2), jeevamrutham (F3), humic acid (F4), fulvic acid (F5) and a control without foliar spray (F0), were tested in the study. Multi nutrient mixture ‘sampoorna- KAU multi mix’ @ 5 g L-1 and micro nutrient solution (2 %) were applied as foliar spray at 15, 30, and 45 DAS. Fulvic acid @ 2 g L-1, humic acid @ 250 ml ha-1 and jeevamrutham (100 %) as foliar spray were given at weekly interval up to 45 DAS. Fulvic acid foliar spray enhanced the plant height and was on par with sampoorna at harvesting stage. Humic acid enhanced the number of branches per plant followed by micro nutrient solution at flowering stage and sampoorna at harvesting stage. Among the foliar sprays, jeevamrutham treated plots recorded the highest number of nodules per plant and the interaction effect of jeevamrutham with KAU POP recorded the same result. KAU POP enhanced the leaf area and total dry matter production both at flowering and harvesting stages as well. Considering the yield and yield attributes, pod weight per plant, number of pods per plant, pod yield and seed yield were enhanced by S2 compared to S1. Number of pods per plant was increased by application of fulvic acid (F5) and was on par with F3 and F1. KAU POP along with humic acid spray increased the pod weight per plant and was on par with S1F3, S2F1, S2F2, S2F3 and S2F5. Pod yield was found highest in humic acid and was on par with fulvic acid foliar application. Seed yield was maximum in fulvic acid sprayed plots and was on par with that of humic acid and micro nutrient solution. Nitrogen, potassium and magnesium contents of the plant were significantly enhanced by S2 at flowering and at harvesting stage compared to S1. Foliar nutrition of humic acid enhanced the phosphorous content of plant at flowering stage. Jeevamrutham enhanced the K content of plant at flowering stage and was on par with humic acid and fulvic acid spray. At harvesting stage, S1F1 enhanced the calcium content of plant and was on par with all treatments except S1F5 and S2F2. Foliar nutrition of fulvic acid and humic acid increased the magnesium content of plant at both stages. Micro nutrient solution increased the Fe content of plant and was on par with F1, F3 and F5 at flowering and F1 and F5 at harvesting stage. After the harvest of crops, maximum available P content was observed with management system S1, foliar nutrition F2, and interaction effect S1F2. Available K content was found to be maximum with S2 compared to S1. Foliar nutrition F0 enhanced the available Ca content and interaction effect S1F0 was found to be superior over other treatment combinations. Sulphur and manganese contents of soil were increased by S1. Highest gross income, net return and BCR were recorded in KAU POP management system (S2). Foliar nutrition F5 recorded the highest gross income, net return and BCR which was on par with F4, and F2 and significantly superior to other treatments. Combined application of KAU POP recommendation with fulvic acid significantly increased the BCR and was on par with the combinations of KAU POP with other foliar sprays except F0. Results of the study revealed that integrated nutrient management system was significantly superior to organic management system with respect to yield and net returns. Foliar nutrition of fulvic acid, humic acid and micro nutrient solution are beneficial for getting higher yield and economic returns. സംക്ഷിപ്തം വിവിധ വിള പ്രിപ്ാലന രീതികളില വവള്ളപ്പയറിവല (വിഗ്ന അംഗ ികുലേല്റ (എല.) േവാൾപ്പ്.). പ്ര് ണേപ്ാണണം ശരീരത്തിവെ നിര് മാണ നയനയില ഏ്റവ ം വലിയ പ്ങ്കു വഹിക്കുന്നത് മാംസയങ്ങളാണ്. മാംസയത്തിവെ അഭാവം കുലറയ്ക്കുവാന്‍ ഏ്റവ ം നലല മാര് ഗമാണ് ഭക്ഷണ്രമമത്തില പ്യര് വര് ഗങ്ങൾ ഉൾ വപ്പയ ക എനക എന്നത്. പ്യര് വിളകളില നമ്മ വയ നായിനം കാലാവസഥയ്ക്കും ഏ്റവ ം അനേയാജ്യമായത് വിഗ്ന അംഗ ികുലേല്റ എന്ന ശാസ്രീയ നാമത്തില അറിയവപ്പയ ന്ന വവള്ളപ്പയറാണ്. വളവര കുലറ്ഞ പ്രിപ്ാലനവ ം േരാഗങ്ങള ം കീയങ്ങള ം മണണിവല സൂക്ഷ്മ മൂലകങ്ങള വയ അഭാവവ ം ഈ വിളയ വയ വിളവ് കുലറയ ന്നതിന് കാരണമാകുലന്നു. വിളവ് വര് ധിപ്പിക്കുന്നതിനായി വജ്വ അവജ്വ വളങ്ങൾ പ്ര് ണേപ്ാണണം വഴി വകായ ക്കാവ ന്നതാണ്. വജ്വ കൃണി രീതികൾ ക്ക് ധാനാധാനയം ്ന്ന് വര് ധിച്ചു വരികയാണ് ധാനേതയകിച്ചു ം വയക്കന്‍ േകരളത്തില . പ്രിസഥിതിേയായ് നീതി പ് ലര് ക എനന്നുവവങ്കില ം ്ത്തരം കൃണിരീതികള വയ കാരയക്ഷമത ്േപ്പാഴ ം ഒരു േ ാദ്യമായി അവേശണിക്കുകയാണ്. കാര് ണിക േകാേളജ്്, പ്യന്നക്കായ് കാര് ണിക ഗേവണണ േകന്ദ്രം, പ്ിലിേക്കായ് എന്നിവിയങ്ങളിലായി 2018- 2020 കാലനട്ടത്തില നയന്ന പ്രീക്ഷണത്തിവെ ധാനധാന ലക് ണയം വജ്വ, സംേയാജ്ിത േപ്ാണക പ്രിപ്ാലന രീതികളില പ്ര് ണേപ്ാണണത്തിവെ ഫലം വവള്ളപ്പയറില വിലയിരുക എനക എന്നതായിരുന്നു. ശാസ്രീയമായി രൂപ്കല പ്ന വ യ്ത പ്രീക്ഷണത്തില കാര് ണിക സര് വകലാശാല വികസിപ്പിവച്ചു യ ത്ത സൂക്ഷ്മ മൂലക മിശ്രിതങ്ങളായ സമ്പൂര് ണ, സൂക്ഷ്മ മൂലക ലായനി എന്നിവയ വയയ ം ജ്ീവാമൃതം, ഫൾ വിക് ിസി,്, ഹയൂമിക് ിസി,് എന്നിവയ വയയ ം കാരയക്ഷമത വജ്വ, സംേയാജ്ിത േപ്ാണക പ്രിപ്ാലന രീതികളില വിലയിരുത്തി. വജ്വ കൃണി രീതികൾ ക്ക് േകരള കാര് ണിക സര് വകലാശാലയ വയ വജ്വ കൃണി പ്രിപ്ാലന ുപപ്ാര് ശകള ം 2017) സംേയാജ്ിത കൃണി രീതികൾ ക്ക് േകരള കാര് ണിക സര് വകലാശാലയ വയ കൃണി പ്രിപ്ാലന ുപപ്ാര് ശകള ം 201)) ിണ് അനവര് ത്തിച്ചു ിരുന്നത്. സമ്പൂര്ണ - വകഎ യ മൾട്ടി മിക ്' 5 ഗ്ാം ഒരു ലി്റര് വവള്ളത്തില എന്ന േതാതില ) , സൂക്ഷ്മ മൂലക ലായനി 2%) എന്നിവ വിത്ത് പ്ാകി 15, 30, 45 ദ്ിവസങ്ങൾ ക്ക് േശണം പ്ര് ണേപ്ാണണം വഴി നല കുലകയ ടായി. ഫൾവിക് ിസി,് 2 ഗ്ാം ഒരു ലി്റര് വവള്ളത്തില ) ഹയൂമിക് ിസി,് 250 മിലലി ഒരു വഹക്യര് എന്ന േതാതില ), ജ്ീവാമൃതം (100%) എന്നിവ പ്ര് ണേപ്ാണണമായി വിത്ത് പ്ാകി 45 ദ്ിവസങ്ങൾ വവര ധാനതിവാര ്യേവളയില നലകി. വിളവവയ പ്പ് സമയത്ത് ഫൾ വിക് ിസി,്, സമ്പൂര് ണ എന്നിവ വ യിയ വയ ഉയരം വര് ധിപ്പിച്ചു . ഹയൂമിക് ിസി,് വ യിയിവല ശാഖകള വയ എണണം വര് ധിപ്പിച്ചു . ്തിന തുലയമായ കാരയക്ഷമത പ്ൂവിയ േമ്പാൾ സൂക്ഷ്മ മൂലക ലായനിയില നിന്നും വിളവവയ പ്പിവെ സമയത്ത് സമ്പൂര്ണയില നിന്നും ലഭിച്ചു . േവരുകളില കാണുന്ന മ ഴകൾ ഏ്റവ ം കൂയ തലായി േരഖവപ്പയ ത്തിയത് ജ്ീവമൃതം തളിച്ചു വ യികളിലാണ്. സംേയാജ്ിത കൃണി രീതിയ ം ജ്ീവമൃതവ ം ഒരുമിച്ചു ് ഉപ്േയാഗിക്കുന്നതും വളവര ഫലധാനദ്മായി കാണുകയ ടായി. സംേയാജ്ിത കൃണി കായകള വയ തൂക്കം, എണണം, വിളവ്, വിത്തിവെ വിളവ് എന്നിവ ഗണയമായി വര് ധിപ്പിച്ചു . ഫൾ വിക് ിസി,് കായകള വയ എണണം വര് ധിപ്പിച്ചു േപ്പാൾ ഹയൂമിക് ിസി, ം ഫൾ വിക് ിസി, ം കായകള വയ വിളവ് വര് ധിപ്പിച്ചു . വിത്തിവെ വിളവ് ഏ്റവ ം കൂയ തല ഫൾ വിക് ിസി,് നല കിയ വ യികളില നിന്നായിരുന്നു. ഹയൂമിക് ിസി, ം സൂക്ഷ്മ മൂലക ലായനിയ ം ഏകേദ്ശം അേത വിളവ് തവന്ന നല കുലകയ ടായി. വ യികളിവല േപ്ാണക മൂലകങ്ങള വയ േതാത് പ്രിേശാധിച്ചു തില വനട്രജ്ന്‍, വപ്ാട്ടാസയം, മഗ്നീണയം എന്നിവ സംേയാജ്ിത കൃണിയില വളര് ച്ചു യ വയ രട് നട്ടങ്ങളില ം കൂയ തലായി കാണുകയ ടായി. ഹയൂമിക് ിസി,് നല കിയ വ യികളില പ്ൂവിയ ന്ന സമയത്ത് േഫാസ്േഫാറസിവെ അളവ് കൂയ തലായിരുന്നു.. ജ്ീവമൃതം തളിച്ചു വ യികളില വപ്ാട്ടാസ യം കൂയ തലായി കാണവപ്പട്ട . ്േത ഫലം ഹയൂമിക് ിസി,ില ം ഫൾ വിക് ിസി,ില ം ലഭിക്കുകയ ടായി. സംേയാജ്ിത കൃണിയ ം വജ്വ കൃണിയ ം താരതമയം വ യ്യ േമ്പാൾ വമാത്ത വരുമാനം, വ ലവ് കിഴിച്ചു ള്ള വരുമാനം, വരവ് വ ലവ് അനപ്ാതം എന്നിവ സംേയാജ്ിത കൃണിയില വര് ധിച്ചു . പ്ര് ണ േപ്ാണണങ്ങളില , ഫൾ വിക് ിസി,് തളിച്ചു വയില വമാത്ത വരുമാനം, വ ലവ് കിഴിച്ചു ള്ള വരുമാനം, വരവ് വ ലവ് അനപ്ാതം എന്നിവ വര് ധിക്കുന്നതായി കാണവപ്പട്ട . ്തിന തുലയമായ ഫലം ഹയൂമിക് ിസി, ം സ ക്ഷ്മ മൂലക ലായനിയ ം നല കിയേപ്പാൾ ലഭിച്ചു . സംേയാജ്ിത കൃണിയില ഫൾ വിക് ിസി,ിവെ ഉപ്േയാഗം വരവ് വ ലവ് അനപ്ാതം വര് ധിപ്പിച്ചു . തക എനലയമായ ഫലം സംേയാജ്ിത കൃണിേയാവയാപ്പം മ്റ പ്ര് ണ േപ്ാണണങ്ങൾ ഉപ്േയാഗിച്ചു േപ്പാഴ ം ലഭിക്കുകയ ടായി. പ്ഠന ഫലങ്ങൾ സംഗ്ഹിച്ചു ാല , പ്യറ കൃണിയില വിളവ്, വരുമാനം എന്നിവ കൂട്ട ന്നതിനായി സംേയാജ്ിത േപ്ാണക പ്രിപ്ാലനമ റകളാണ് വജ്വ പ്രിപ്ാലനേത്തക്കാൾ വമച്ചു ം എന്ന നിഗമനത്തില എത്തിേച്ചു രുവാന്‍ സാധിക്കും.. പ്ര് ണേപ്ാണണം ഫൾ വിക് ിസി,് ിണ് ഏ്റവ ം ഉത്തമം. ഹയൂമിക് ിസി,്, സ ക്ഷ്മ മൂലക ലായനി എന്നിവയ ം വമച്ചു വപ്പട്ടത് തവന്നയാണ്. കൂയ തല വിളവ് ലഭിക്കുന്നതിനം സാമ്പത്തിക വരുമാനം വര് ധിപ്പിക്കുന്നതിനം സംേയാജ്ിത പ്രിപ്ാലന രീതിേയാവയാപ്പം ഫൾ വിക് ിസി,് പ്ര് ണേപ്ാണണം നല കുലന്നത് ഏ്റവ ം ഉ ിതമാണ്EnglishThesis